Του Νίκου Ράπτη

Η εμφάνιση νέων εστιών καταρροϊκού πυρετού στα αμνοερίφια της Μακεδονίας πανικόβαλε για μια ακόμα φορά τους κτηνοτρόφους μας. Οι σύλλογοί τους ικετεύουν το κράτος να τους αποζημιώσει για τις ζημιές από αυτή τη νέα επιδημία και να προστατεύσει το εισόδημά τους. Οι αναμνήσεις από την επιδημία του 2014, που τους έκανε μεγάλη ζημιά, είναι ακόμα νωπές. Αλλά το πρόθυμο κράτος ανοίγει όλο και πιο δύσκολα το πουγκί του, καθώς έχει να αντιμετωπίσει τις ολέθριες επιπτώσεις του νέου κορωνοϊού, μιας ακόμα ζωονόσου.

Μια που το έφερε η κουβέντα, τα δύο τρίτα των νέων ασθενειών μεταδίδονται πια στους ανθρώπους από τα ζώα. Η κτηνοτροφία είναι ο βασικός ένοχος για αυτές. Τα βοσκοτόπια και οι καλλιέργειες ζωοτροφών εισβάλλουν βαθιά στα τροπικά δάση και στα άλλα ενδιαιτήματα της άγριας ζωής. Έτσι όμως, τα «παραγωγικά» ζώα -και οι άνθρωποι που τα τρώμε- ερχόμαστε διαρκώς σε επαφή με νέα παθογόνα μικρόβια, για τα οποία ο οργανισμός μας δεν είναι προετοιμασμένος.

Εάν θέλουμε υγεία, πρέπει να συρρικνώσουμε την κτηνοτροφία. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε εάν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την Κλιματική Κρίση: η κτηνοτροφία υπερθερμαίνει την ατμόσφαιρα περισσότερο από όλα τα μέσα μεταφοράς (όλα τα αυτοκίνητα, όλα τα φορτηγά, όλα τα αεροπλάνα μαζί). Η συμβολή της στην Κλιματική Αλλαγή είναι τουλάχιστο 25% -και ανεβαίνει. Όσο για τη βιωσιμότητα, περνάει κι αυτή από τη μείωση της κατανάλωσης κτηνοτροφικών προϊόντων: για να παραχθεί ένα απλό χάμπουργκερ, χρειάζεται τόσο νερό όσο ξοδεύουμε επί ένα μήνα για το καθημερινό μας ντους! Η κτηνοτροφία δεσμεύει πάνω από τα δύο τρίτα της καλλιεργήσιμης γης για να μας δώσει λιγότερο από το ένα τρίτο των θερμίδων που παράγουμε.

Πολλοί θεωρούν αδιανόητη την ζωή χωρίς την κτηνοτροφία. Στα δεκαπέντε χιλιάδες χρόνια που είναι μαζί μας, είναι αλήθεια πως αυτή η παραγωγική δραστηριότητα σφράγισε τον πολιτισμό μας: τις εκφράσεις μας, τα ήθη και τα έθιμά μας, τις τέχνες, τα γλέντια, τη θρησκεία, την ένδυση και φυσικά τη διατροφή μας. Το πρόβλημα είναι πως με την αύξηση του πληθυσμού από ένα σε οκτώ δισεκατομμύρια σε διακόσια χρόνια, η κτηνοτροφία έπαψε να είναι βιώσιμη. Σκοτώνουμε για να τρώμε 70 δισεκατομμύρια ζώα τον χρόνο (χωρίς να υπολογίζουμε τα ψάρια και τα θαλασσινά). Πρόκειται για ηθικό, περιβαλλοντικό και υγειονομικό παραλογισμό, που δεν μπορεί να συνεχιστεί.

Εάν τιμολογούσαμε σωστά τα ζωικά προϊόντα, εάν δηλαδή παύαμε να στέλνουμε τον λογαριασμό για ό,τι τρώμε στις επόμενες γενιές (στα παιδιά και στα εγγόνια μας), η τιμή του αρνίσιου κρέατος θα έπρεπε να ακριβήνει πάνω από πενήντα ευρώ το κιλό! Όλοι οι κρατικοί επιστημονικοί φορείς έχουν καταλήξει πως η τιμή των θερμοκηπικών ρύπων θα πρέπει να φθάσει τα 500€/τόνο CO2 έως το 2050. Τις επόμενες δεκαετίες το κρέας και τα γαλακτοκομικά θα ακριβαίνουν διαρκώς, θα πάψουν να θεωρούνται είδος πρώτης ανάγκης. Με κάποιον τρόπο, η κοινωνία το καταλαβαίνει αυτό. Το 2020, η ζήτηση για κρέας θα μειωθεί για δεύτερη συνεχόμενη φορά. Αυτό είναι πρωτοφανές από τότε που υπάρχουν μετρήσεις, από το 1960.

Οι κτηνοτρόφοι μας βρίσκονται πάνω σε ένα σκάφος που βουλιάζει γοργά. Είναι καθήκον μας να τους βγάλουμε από εκεί. Λόγω άγνοιας ή ιδιοτέλειας, οι πολιτικοί μας και τα μεγάλα κόμματα τους χαϊδεύουν ακόμα τα αυτιά. Τους επιδοτούν, τους αποζημιώνουν, τους τάζουν καλύτερο μέλλον, τους συμπεριλαμβάνουν δοξαστικά στις «παραγωγικές δυνάμεις» και στους «δυναμικούς κλάδους» της οικονομίας μας! «Παρηγοριά στον άρρωστο, μέχρι να βγει η ψυχή του», που λέει η παροιμία.

Η φυτοφαγική μετάβαση και η συρρίκνωση της κτηνοτροφίας είναι νομοτέλεια για πολλούς λόγους. Η καλύτερη λύση θα ήταν να θεσπιστεί αμέσως ένα «ταμείο φυτοφαγικής μετάβασης», από το οποίο και μόνο να μπορούν να επιδοτηθούν οι κτηνοτρόφοι. Το ταμείο αυτό να σχεδιάζει εξατομικευμένες και ρεαλιστικές στρατηγικές εξόδου από τη βιομηχανική κτηνοτροφία -κυρίως προς τη φυτική παραγωγή ή -σε έκτακτες περιπτώσεις- προς την «βιολογική» λεγόμενη, και «λελογισμένη» κτηνοτροφία, για κάποιο -ορισμένο- μεταβατικό διάστημα.

Όσοι αποκαλύπτουμε τα δεινά της κτηνοτροφίας δεν είμαστε εχθροί των κτηνοτρόφων. Αποδοκιμάζουμε αυτό που κάνουν, ως επιζήμιο για τα ζώα, για τη φύση και για τους ανθρώπους, αλλά δεν εχθρευόμαστε τους ίδιους. Θα μπορούσαμε μάλιστα να θεωρηθούμε οι καλύτεροι φίλοι τους. Είμαστε οι μόνοι που τους προσφέρουμε ένα βιώσιμο μέλλον και όχι έναν ξαφνικό θάνατο.